Gen Z và thời trang nhanh

Gen Z là thế hệ có sự quan tâm sâu sắc đến tính bền bỉ và môi trường. Thế nhưng, họ cũng mong muốn được liên tục thay đổi tủ quần áo của mình. Vì thế gen Z có bao giờ chấp nhận từ bỏ tình yêu nguy hiểm với thời trang nhanh? Hãy cùng Faslink tìm hiểu rõ hơn về mối liên kết của gen Z và thời trang nhanh nhé!

Thực hiện về các mối liên kết của gen Z và thời trang nhanh

Lessia Teresko đến từ Nottingham là một sinh viên 21 tuổi. Quý cô khi diện một bộ trang phục “trực tuyến” 2 lần. Đó là lý do tại sao dự tiệc sinh nhật của một người bạn vào tháng trước, Teresko đã mua thời gian ngắn của Zara mang phong cách mùa thu năm 70 với 27,99 bảng Anh. 

Cô nàng đã đăng một tấm ảnh của mình cùng chiếc váy mới lên Instagram. Bài đăng này đã nhận được 296 lượt yêu thích. Song song đó, lễ cưới của Teresko đã được gửi đến “bộ quần áo mặc lên trời”. Cụ thể đó là tài khoản Depop, nơi mà các nàng sẽ bán những món đồ mà bản thân không dùng nữa. Teresko nói: “Tôi không thể chụp một bức ảnh khác với chiếc xe hơi đó vì tôi đã đăng nó rồi. Tôi biết điều này nghe có vẻ rất hời hợt”.

Depop được xem là “tủ quần áo để bầu trời”

Trong khi đó ở Edinburgh, Mikaela Loach, một sinh viên 23 tuổi và cũng là nhà hoạt động về khí hậu có thể hiểu được áp lực mà Teresko đang gánh vác. Loach nói: “Ngay cả bản thân mình cũng thấy áp lực khi phải mặc những bộ trang phục khác nhau trên mạng xã hội.” Loach là người thường mua quần áo second hand, chị ấy chia sẻ: “Chỉ khi mình không tìm thấy món đồ đó ở nơi bán đồ cũ thì mới mua hàng mới. Đồng thời, tôi phải nghiên cứu kỹ về công ty đã tạo ra nó.”

Những người phụ nữ này chỉ cách nhau 2 tuổi và ở cách nhau vài trăm, li ti nhưng họ có quan điểm khác nhau về tính lâu bền. Loach và Teresko đại diện cho sự phân đôi trong thế hệ gen Z ngày càng trở nên rõ ràng. Điều đó cho thấy, mối liên kết giữa thế hệ Z và thời trang nhanh vẫn rất mơ hồ. 

Gen Z – thuật ngữ chỉ những người sinh từ năm 1997 đến năm 2012 được xem là thế hệ tiến bộ về ý thức môi trường. Thế nhưng gen Z cũng chính là thế hệ tiêu dùng thời trang nhanh để giải nhiệt. Mà thời trang nhanh là một trong những ngành liên quan đến con người khiến thế giới bị ô nhiễm nhiều nhất. Cũng chí vi phạm nhân quyền tại Nam bán cầu. 

Thời trang nhanh là ngành gây ô nhiễm

Một cuộc khảo sát của tạp chí Vogue Business vào năm 2020 với 105 thành viên thuộc thế hệ gen Z cho thấy hơn 50% cho biết hầu hết quần áo họ mua đến từ thương hiệu thời trang nhanh. Khoảng cách nửa thanh niên được khảo sát nói rằng họ vẫn sẽ tiếp tục mua hàng của Boohoo, ngay cả khi biết chàng trai trong thời trang nhanh này chỉ trả lại ít hơn 4 bảng Anh cho công nhân trong 1 giờ làm việc tại nhà máy ở Leicester. 

Công ty nghiên cứu thị trường Mintel cho biết theo dữ liệu thống kê của họ, gen Z mua nhiều hàng thời trang hơn so với thế hệ cũ, cụ thể: Trong 44% tất cả những người được khảo sát, có 64% thanh niên Anh trong độ tuổi từ 16 – 19 thừa nhận sở hữu quần áo đã mua nhưng chưa bao giờ mặc.

Dữ liệu của Mintel cũng cho thấy gen Z tuyên bố khi mua hàng, họ quan tâm nhiều hơn đến tác động môi trường. Khoảng 70% thanh niên ở độ tuổi từ 16 – 19 cho rằng thời trang bền vững là yếu tố quan trọng. Tỷ lệ này với người già từ 65 – 74 tuổi khi được khảo sát chỉ ở mức 20%. 

Malthe Overgaard – nhà nghiên cứu tiền bối tại Trường Kinh doanh Aarhus cùng đồng nghiệp của mình Nikolas Ronholt đã tiến hành khảo sát những thành viên thuộc gen Z để tìm hiểu nguyên nhân vì sao họ tuyên bố quan tâm đến tính bền vững, chất liệu , môi trường ô nhiễm nhưng vẫn tiêu thụ thời trang nhanh. 

Overgaard nói: “Những người trẻ tuổi có cảm giác mơ hồ và phức tạp liên quan đến tình bền vững. Tất cả họ đều nhận định bản thân là người dùng có ý thức về sự cố thời trang nhanh. Thế nhưng họ vẫn mua nhiều mặt hàng này vì nhu cầu luôn muốn hợp thời trang.”

Người trẻ tuổi có ý thức về sự cố thời trang nhanh nhưng vẫn mua nhiều mặt hàng này

Scott Bowden (23 tuổi) là một tài xế giao hàng đến từ Saltash. Anh chàng cũng không thích bị lỗi mốt nên thường xuyên mua sắm trực tuyến giao tận nhà. Anh mua nhiều quần áo đến mức người giao hàng thấy buồn cười. Ước tính Bowden chi khoảng 50 bảng Anh mỗi tuần chỉ để mua quần áo. Thông thường là của Asos, đôi khi mua từ nhà bản lẻ Shein có giá cực trẻ. Bowden nhận thức được thời trang nhanh là gì và các vấn đề đạo đức xung quanh. Anh nói: “Gần đây xuất hiện thông tin về việc mọi người đang làm tại các công ty thời trang nhanh không được trả mức lương tối thiểu. Điều đó khiến tôi cảm thấy tồi tệ.”

Thế nhưng Bowden cũng chỉ là một thanh niên bình thường, cần gặp gỡ bạn bè, đi làm và chịu áp lực phải trông thật thời trang. Anh ấy không biết quá nhiều về các chi tiết trong và ngoài chuỗi cung ứng thời trang nhanh. Bowden nói trong sự nghi ngờ: “Nếu mọi người được trả lương thấp hoặc ngược lại, điều đó sẽ khiến tôi phải cân nhắc khi mua hàng của một thương hiệu.” Overgaard nhận định đó là phản ứng chung của những thanh niên thuộc thế hệ Z đã được khảo sát: “Họ cảm thấy bản thân không có đủ thông tin về sản phẩm cũng như cách mà họ được sản xuất ra.”

Quay lại với Loach, cô ấy nói: “Tôi luôn mua những món đồ mới khi còn đi học. Tôi chưa bao giờ cân nhắc về thói quen ấy sẽ ảnh hưởng ra sao và tác hại của thời trang nhanh như thế nào.” Loach đã thay đổi sau khi xem bộ phim tài liệu The True Cost (2015). Qua đó cô nhận thấy thời trang nhanh gây ô nhiễm môi trường và sự vi phạm luật lao động vốn có trong ngành may mặc toàn cầu. Dù đã thay đổi, nhưng Loach cảm thấy đồng cảm với những người giống như cô ấy trước đây. Không biết quá nhiều về thực tế của ngành thời trang nhanh. 

The True Cost là bộ phim tài liệu về ngành công nghiệp may mặc không bền vững

Tất nhiên, không phải tất cả những người trẻ tuổi khi phải đối mặt với thực tế của ngành thời trang nhanh sẽ ngừng mua các món hàng đó. Một số vẫn chọn mua mặc dù họ biết sự nguy hiểm của thời trang nhanh. Khi hỏi Teresko, liệu có biết để may quần áo cho cô ấy mọi người đang được hưởng lợi không? Cô ấy thành thật trả lời: “Tôi biết nhưng không nghĩ quá nhiều về điều đó. Tôi không nghĩ món đồ mình chọn là thời trang nhanh hay phải quyết định dừng mua nó.” Vì vậy, Teresko có cảm thấy bị buộc tội khi mua thời trang nhanh không? Cô ấy cho biết: “Chưa bao giờ tôi cảm thấy vậy. Tôi chỉ cảm thấy bị buộc tội nếu đã tiêu nhiều tiền.” 

Khi nhắc đến tiền, đó chính là thứ giúp cho bánh xe thời trang quay nhanh. Thanh niên luôn đón nhận những xu hướng thời trang mới nhất. Ngay cả khi đó là những chiếc quần ống loe của những năm 1920. Trước lúc các thương hiệu như Missguided và Boohoo ra đời, với người trẻ tuổi việc mua quần áo mới mỗi tuần là quá đắt. Ngày nay, những bộ đồ thể thao giá 15 bảng Anh và chiếc váy dự tiệc 3 bảng Anh đã trở thành các items thông dụng. Teresko nói: “Tôi thà mua 20 thứ với giá 50 bảng Anh. Bởi vì tôi cảm thấy bản thân nhận được nhiều giá trị hơn.”

Các phương tiện truyền thông xã hội cũng đã góp phần khuyến khích người trẻ tuổi tăng cường mua sắm. Các video “Haul” trở nên phổ biến trên YouTube và TikTok, trong đó mọi người khui các đơn hàng quần áo lớn. Phương tiện truyền thông xã hội vốn dĩ phát triển dựa trên sự mới lạ. Không ai muốn xem một items được đăng lại nhiều lần. Vì thế, những xu hướng thời trang từng tồn tại trong nhiều tháng, nhiều năm sẽ biến mất chỉ sau vài tuần.

Mạng xã hội góp phần khuyến khích người trẻ tăng cường mua sắm

Tiến sĩ Patsy Perry, độc giả về tiếp thị thời trang ở Đại học Manchester Metropolitan chia sẻ: “Sự lỗi mốt có kế hoạch là một đặc điểm của thời trang nhanh. Tiếp thị sẽ khiến chúng ta cảm thấy xu hướng của mùa trước không còn phù hợp ở mùa này nếu bạn muốn bản thân trông hấp dẫn.”

Aja Barber, tác giả của cuốn sách Consumed: nhu cầu thay đổi tập thể: chủ nghĩa thực dân, biến đổi khí hậu và chủ nghĩa tiêu dùng nói: “Nếu bạn nghĩ về chủ nghĩa tiêu dùng, tốc độ phát triển của thời trang, sự phổ biến của mạng xã hội sẽ thấy mối liên kết rất lớn. Tôi không nhớ bản thân đã được khuyến khích mua sắm và chi tiêu như thanh thiếu niên ngày nay vì lúc đó mạng xã hội chưa xuất hiện.”

Rapper DaBaby và cầu thủ bóng đá Jack Grealish đều đã phát hành bộ sưu tập với BoohooMan. Teresko vốn là một người hâm mộ của Kylie Jenner và Molly-Mae Hague. Cô nàng cho biết: “Kylie là một biểu tượng.” Với Loach, cô tin rằng chúng ta phải suy nghĩ về những người nổi tiếng đang hợp tác cùng các thương hiệu thời trang nhanh. Loach nói thêm: “Ngành thời trang nhanh vốn không được hỗ trợ từ người cần mua sắm. Nó được hỗ trợ từ người muốn diện trang phục mới mỗi tuần hoặc nhân vật có sức ảnh hưởng thúc đẩy chúng ta mua số lượng lớn quần áo.”

Nhiều thanh niên gen Z thường dùng ứng dụng Depop vì thích mua quần áo cũ hơn. Evan Sellick, 16 tuổi, hiện là sinh viên đến từ Cwmbran (miền Nam xứ Wales) thở dài cho biết: “Bưu điện ghét tôi.” Sellick là một đại lý bán lẻ của Depop. Cửa hàng Clothing View trực tuyến của Sellick có gần 6.000 người theo dõi. Sellick cho biết: “Mọi người nói đồ cổ điển đắt tiền. Thế nhưng trên thực tế nó có chất lượng tốt, giá thấp hơn giá bán lẻ và không được sản xuất ở các nhà máy với giá rẻ.”

Thế nhưng mua đồ cũ hoặc quần áo cổ điển không phải lúc nào cũng là sự lựa chọn được yêu thích. Nhất là với các bạn trẻ muốn ăn mặc thời trang nhưng lại không tìm thấy kích cỡ phù hợp. Một số thương hiệu thời trang bền vững thì lại không sản xuất quần áo có size đa dạng.

Mua đồ cũ không phải lúc nào cũng là sự lựa chọn được yêu thích

Coates hiện đang cố gắng để mua sắm đồ cũ. Cô nàng chia sẻ: “Cửa hàng cổ điển không có kiểu dáng, kích thước tôn đường cong. Chúng đều là các bộ đồ tiêu chuẩn, không tôn dáng. Các bộ trang phục thường quá khổ và rộng thùng thình.” Coates cũng thích mua hàng bền vững nhưng vì kích thước của bản thân nên có rất ít sự lựa chọn. Do đó cô nàng đã mua sắm tại Shein, Missguided, Boohoo. Coates cho biết thêm: “Tôi ước các thương hiệu bền vững cũng bắt kịp với xu hướng thời trang mới.”

Trớ trêu thay, bán lại đồ trên các ứng dụng cũng tạo điều kiện thúc đẩy tiêu thụ quá mức. Bowden chia sẻ: “Tôi đã bán rất nhiều quần áo của bản thân trên Depop. Quá trình bán thường diễn ra nhanh chóng.” Trong khi đó, Teresko đã dùng số tiền thu được khi bán đồ trên Depop để phục vụ cho thói quen mua sắm thời trang nhanh, ước tính khoảng 100 bảng Anh mỗi tháng. 

Perry đưa ra cảnh báo: “Không nên dọn sạch tủ đồ của bản thân để có tiền tiêu thụ thời trang nhanh. Cách mua sắm đó không thể đạt được sự bền vững, phải tiến hành giảm tốc độ tiêu thụ lại. Cần làm chậm việc mặc quần áo một lần rồi bán lại nó trên Depop hoặc eBay.” Rõ ràng mối liên kết giữa gen Z và thời trang nhanh cần được quan tâm nhiều hơn. 

Gen Z cũng đang cố gắng để thay đổi

Nhiều gen Z hiện đã là người mua sản phẩm từ các thương hiệu thời trang bền vững, thân thiện với môi trường. Họ cho rằng những bộ trang phục này có đạo đức hơn. Coates là một điển hình, bắt đầu mua sắm nhiều hơn từ New Look Kind và H&M Conscious. 

Thế nhưng Perry cho rằng: “Mua một cách bốc đồng thứ gì đó sản xuất từ sợi bền vững hơn một chút cũng chẳng giúp ích được nhiều.” Overgaard nhận định những người trẻ tuổi mà anh ấy đã khảo sát thiếu nhận thức về lựa chọn thay thế bền vững cho các món đồ thời trang nhanh mà họ đang dùng. Một vài thương hiệu đạo đức mà họ có thể muốn xem xét là AYM, Ninety Percent, Rapanui, Pasbah, Raeburn, Community Clothing, They May Be, Baukjen, Lucy & Yak, Finisterre,…

Nhiều thế hệ Z đã mua quần áo từ thương hiệu thời trang bền vững

Khi đánh giá về mối liên kết của gen Z và thời trang nhanh, thật không thành công nếu chỉ lên án họ. Bởi vì tất cả chúng ta ở mọi lứa tuổi đều đang tiếp tục duy trì hệ thống thời trang nhanh, ít nhất là không có định thức của nó. Gen Z không tạo ra thời trang nhanh. Họ cũng thường được phụ huynh tài trợ. Nhiều mẹ cho con tiền mua thời trang nhanh nhưng không bao giờ cho con biết sự thật. Tất cả chúng ta đều phải chịu trách nhiệm. Hệ thống thời trang này không tốt cho bất kỳ ai, phải tiến hành thay đổi trên mọi phương diện. Có như thế, vật chất giữa thời trang nhanh và môi trường, nhân quyền,… mới được cải thiện.